“Bất kể giàu hay nghèo, sang hay hèn, ai cũng đều có một vai trò chính trong lịch sử thế giới. Có điều phần nhiều người ta không biết đó thôi.”
– Nhà giả kim, tr.207
Tại sao những người giàu có thường nổi tiếng hoặc ngược lại? Họ mang trên mình một hình ảnh đặc trưng là con người của công chúng, họ luôn được người khác đón chờ, được tung hô và khả năng tạo ảnh hưởng của họ lên cộng đồng mình là rất lớn.
Thế tại sao nhà luyện kim đan lại nói rằng con người nghèo hèn, đốn mạt vẫn là một phần quan trọng của lịch sử?
Người nghèo hèn hay giàu sang, vô danh hay nổi tiếng, thật ra tất cả cũng chỉ mang tính chất nhất thời mà thôi. Người ta còn chưa tính tới góc độ đánh giá sự giàu có hay nổi tiếng của người khác như vậy có hợp lý chưa, hay là sự liên đới của chúng với cống hiến thực sự cho đời sống cộng đồng là như thế nào. Tất cả chuẩn mực đánh giá đều mang tính phiến diện của những thế hệ con người sống trong những giai đoạn lịch sử khác nhau. Ví như Alexander Vĩ Đại làm nhiều điều bất trắc, coi mạng người như cỏ rác để làm nền cho cái tôi không đáy của mình đấy thôi, mà vẫn được người đời tán dương và tung hô như một vị thánh. Con người được sinh ra, nuôi dưỡng trong môi trường khác nhau, đã trải qua hằng sa số những thử thách và các chuyến phiêu lưu đầy cam go. Để rồi tất cả đều có cùng một cái kết cả: cái chết vĩnh hằng.
Trong quá trình sống của mình, một số người biết vận dụng trí tuệ và sức mạnh của cộng đồng mình mà tạo ra cái thành phẩm vĩ đại cho đời sau: di sản. Chúng ta đều tôn thờ, tạc tượng, viết tên họ lên hàng ngũ những bậc vĩ nhân của loài người cũng vì họ đã có lẽ sống riêng cho mình. Lẽ sống đó đã ảnh hưởng tới vận mệnh của một số lớn những con người khác và các vị tiền bối ấy đã sống đúng với lẽ sống đó. Sở dĩ các vị được người đời ca tụng, cũng bởi đa số người ta muốn có được cuộc sống như họ, muốn đóng góp nhiều cho xã hội nhưng mà đấng tạo hóa đã có kế hoạch khác mất rồi.
Khi nhìn vào lịch sử loài người, những thành tựu cá nhân thường nổi bật hơn hẳn. Người ta nhìn vào vị tướng quân vĩ đại mà ca ngợi công trạng của ông, quên mất rằng hàng trăm nghìn người chiến binh dũng cảm đã sa trận khác cũng vĩ đại không kém. Ở đây, sự ca tụng cá nhân có thể quy ra công lao của những cá thể con người đã nhìn về cùng một phía.
Tập thể là tập hợp của nhiều cá nhân riêng lẻ, với những tính cách, suy nghĩ, đức hạnh, tôn giáo hoàn toàn khác với nhau. Cũng những cá nhân riêng lẻ đó, người ta đã làm nên những điều vĩ đại tưởng chừng như chỉ có bàn tay của Thượng Đế mới có thể tạo nên. Hoặc có khi nào, số mệnh của những con người đó đã được Thượng Đế sắp đặt, để cho họ hòa mình vào dòng chảy vĩ đại của lịch sử?
